W tej sekcji prezentujemy przykładową analizę powstałą dzięki wersji CUSTOM naszego oprogramowania.

Nasze oprogramowanie pozwala uniknąć długiej i żmudnej procedury obliczania i analizy wyników. Uzyskują Państwa potrzebne dane bez jakiegokolwiek wysiłku i nie poświęcając swojego cennego czasu.

Poniższą analizę oprzemy na wynikach Kwestionariusza Stylów Radzenia Sobie ze Stresem CISS oraz Kwestionariusza Temperamentu EAS, dokonywaną w kontekście diagnozy sfery afektywnej osoby ubiegającej się o pozwolenie na broń.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że analizy, pomimo swojego zaawansowania i obszerności są niezwykle proste w wykonaniu, ponieważ oprogramowanie samo je przeprowadza. Wszystkiego czego oczekuje się od użytkownika to wpisania poszczególnych odpowiedzi na pozycje kwestionariusza, co w przypadku kwestionariuszy CISS i EAS, stanowi 68 cyfr + wiek i płeć osoby badanej. Cała reszta odbywa się automatycznie dając w efekcie obszerną analizę przedstawioną w formie raportu końcowego, który wystarczy jedynie odczytać.

Analiza rzetelności

Każdy test posiada jakąś określoną rzetelność. Oznacza to, że im jest ona wyższa, tym wyniki są mniej podatne na zniekształcenia spowodowane czy to czynnikami wewnętrznymi osoby, która wypełnia test (motywacja, nastawienie itd.) czy to zewnętrznymi (np. warunki w jakich przeprowadza się badanie). Na tym parametrze oprzemy pierwszy etap analizy.

Po przeanalizowaniu wyników osoby badanej ze względu na rzetelność wyników poszczególnych skal otrzymaliśmy następującą tabelę:

Tab. Analiza rzetelności 

Jak wynika z powyższej tabeli osoba badana otrzymała głównie wyniki przeciętne. Tylko w przypadku skal ACZ (angażowanie się w czynności zastępcze) i S (strachu) uzyskała wyniki niskie. Standardowo dokonywana interpretacja wyników kazałaby określić, że wyniki w większości są przeciętne. Tak więc ich nasilenie skłaniałoby do przypuszczenia, że są one charakterystyczne dla większości populacji. Na tym głównie zamyka się z reguły przeprowadzana interpretacja wyników, jednakże gdyby pokusić się o ich dalszą analizę, brane pod uwagę wyniki już nie są tak jednoznaczne. Dodatkowo, w kontekście ubiegania się o pozwolenie na broń powyższe wyniki raczej nie stawiają osoby badanej w jednoznacznie dobrym świetle. Nie posiada ona jednoznacznie określonego stylu radzenia sobie ze stresem, gdyż wykazuje tendencję do korzystania ze wszystkich, zarówno tego efektywnego jakim jest Styl Skoncentrowany na Zadaniu, jak i tych mniej efektywnych, czyli SSE (skoncentrowanego na emocjach) i SSU (skoncentrowanego na unikaniu). Ponadto wykazuje umiarkowaną a zatem wcale nie znikomą tendencję do reagowania emocjami Niezadowolenia (zw. z reagowaniem niepokojem) oraz Złości (zw. z przejawianiem agresji, także instrumentalnej). Jedyne niskie wyniki dotyczą skal ACZ (angażowanie się w czynności zastępcze), która jest składowa skali SSU (Styl Skoncentrowany na Unikaniu) oraz skali Strachu w kwestionariuszu CISS.

Dokonaliśmy tym samym pobieżnej oceny cech osoby badanej. Przejdziemy do analizy rzetelności narzędzi, a więc ich podatności na wahania orzymywanych wyników.

Zarówno każdy test, jak i skale wchodzące w jego skład odznaczają się konkretnymi wartościami parametru rzetelności. Wartości te nigdy nie są idealne, gdyż każdy wynik jest opatrzony błędem pomiaru co wpływa na jego wewnętrzną stabilność. W praktyce oznacza to, że nigdy nie możemy mieć 100% pewności, że wynik uzyskany przez osobę jest rzeczywiście wynikiem, który ją w sposób stały charakteryzuje. Osoba wypełniająca test znajduje się zawsze w jakiś konkretnych okolicznościach wewnętrznych i zewnętrznych, i nigdy nie są one takie same. Wpływa to oczywiście na sposób w jaki wypełnia ona poszczególne pozycje kwestionariusza. Aby wyeliminować oddziaływanie tych czynników, twórcy kwestionariuszy starają się za każdym razem maksymalnie go na te czynniki „uodpornić”. Oznacza to, że dbają, aby rzetelność narzędzia była możliwie najwyższa. Gdyby o to nie dbali często dochodziłoby do sytuacji, w której osoba, powtórnie wypełniająca ten sam test, otrzymywałaby wynik zupełnie inny od tego, który uzyskała wcześniej. Mogłoby być tak, że w pierwszym pomiarze uzyskała w jakiejś skali wynik wysoki a z kolei za drugim razem, w tej samej skali, już wynik przeciętny. To oczywiście przysparzałoby wielu problemów diagnostycznych zaś sam test nie byłby narzędziem godnym polecenia. Dlatego też oprócz nacisku na doskonalenie rzetelności, w każdej analizie powinno brać się pod uwagę przedziały ufności poszczególnych wyników.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że im mniejsza rzetelność skali tym przedział ufności jest szerszy. W przypadku kwestionariusza EAS wszystkie skale nie mają wysokiej wartości rzetelności. Oznacza to, że wyniki narzędzia są podatne na wahania, dlatego też w celu określenia przedziału ufności dokonuje się estymacji wyników otrzymanych (kolumna T` w tabeli) i dopiero na ich podstawie wylicza się przedziały ufności (kolumna Tl i Tu w tabeli).

Gdy przypatrzymy się wartościom przedziałów ufności zauważymy, że obejmują one w każdym przypadku swym zasięgiem różne poziomy nasilenia cech. W przypadku skali stenowej, steny od 1 do 3 oznaczają niskie nasilenie cechy, steny od 4-7 przeciętne a od 8 do 10 wysokie. W przedstawianej analizie obliczone zostały przedziały ufności na poziomie 95%, co oznacza, że możemy być na 95% pewni, że wynik prawdziwy osoby (czyli ten, który rzeczywiście ją określa) znajduje się w wyliczonym przedziale. To oczywiście rzuca cień wątpliwości na ogólną interpretację uzyskanych wyników, w związku z czym przeprowadzimy kolejną analizę rzetelności.

Tym razem policzymy prawdopodobieństwo otrzymania przez daną osobę (na podstawie jej wyniku) wartości przez nas oczekiwanej. W przypadku skal CISS interesuje nas to czy osoba mogłaby otrzymać wynik wysoki na skali SSZ (Styl Skoncentrowany na Zadaniu), który jak wiadomo jest jedynym naprawdę efektywnym stylem radzenia sobie ze stresem oraz niskie wyniki w pozostałych skalach CISS, jak również w skalach N (Niezadowolenia) , S (Strachu), Z (Złości) kwestionariusza EAS. Wyniki oczekiwane na skalach Aktywności i Towarzyskości przyjęliśmy operacyjnie na przeciętnym poziomie. Nasze założenia przedstawia kolumna Tc w tabeli.

Pierwszą liczoną wartością będzie prawdopodobieństwo uzyskania wartości oczekiwanej na podstawie wyniku otrzymanego przez daną osobę. Wyniki obliczeń prezentuje kolumna p/Tc w tabeli. Każda wartość prawdopodobieństwa większa bądź równa 5% jest istotna statystycznie i bierzemy ją pod uwagę.

Z tabeli wynika, że tylko w przypadku skal SSZ, SSU, PKT i N, osobie badanej nie udało się uzyskać założonych wartości. Aby dopełnić tą analizę policzono zatem drugi rodzaj prawdopodobieństwa, tj. prawdopodobieństwa uzyskania wartości założonych przy powtórnym pomiarze tymi samymi narzędziami. Wyniki przedstawia kolumna pII w tabeli. Wynika z niej, że tylko w przypadku skali SSZ i PKT osoba prawdopodobnie nie uzyskałaby założonych wartości przy powtórnym pomiarze. Zatem chociaż nie mamy wystarczającej pewności, że osoba badana przejawia w wysokim stopniu efektywny styl radzenia sobie ze stresem, to jednak analiza rzetelności wykazała, że nieefektywne style radzenia sobie ze stresem osoba badana może stosować w nikłym stopniu. Wynik w skali Poszukiwania Kontaktów Towarzyskich PKT i wyniki analizy możemy zinterpretować w oparciu o fakt, że jest on składową skali SSU oraz, że można go powiązać znaczeniowo ze skalą Towarzyskości kwestionariusza EAS. Osoba uzyskała w teście wynik 7 stenu w skali PKT oraz 6 sten w skali T. Są to wyniki z górnej części przeciętnego nasilenia cechy.

Podsumowując, z analizy rzetelności narzędzi wnioskować można, że wyniki tej osoby badanej, choć w przeważającej części są przeciętne, to jednak nie należy podchodzić do nich zbytnio sceptycznie. W większości obliczeń osoba ta uzyskała satysfakcjonujące wyniki, które w kontekście ubiegania się o pozwolenie na broń, stawiają ją w pozytywnym świetle.

Analiza trafności

Drugim parametrem, jakim charakteryzuje się każdy test psychologiczny jest trafność. Określa ona zgodność pomiędzy tym co test mierzy a tym co mierzyć powinien i najczęściej jest określana metodą korelacji ze skalami innych, mierzących te same cechy, testów. Podobnie jak w przypadku rzetelności im wartość ta jest wyższa tym większą mamy pewność, że narzędzie rzeczywiście mierzy to do czego zostało stworzone. Dodatkowym atutem analizy trafności jest możliwość przekształcenia (prognozowania) wyników uzyskanych w pomiarze na skale innych testów, względem których liczona była trafność. Dzięki temu dopełniamy obraz osoby badanej o te zmienne, których fizycznie nie zmierzyliśmy, a które mogą być interesujące w kontekście prognozy jej zachowań. Dla potrzeb niniejszej analizy wybraliśmy te skale innych testów, które same charakteryzowały się najwyższymi wartościami współczynników trafności.

Po przeanalizowaniu wyników osoby badanej ze względu na parametr trafności skal otrzymaliśmy poniższą tabelę:

Tab. Analiza trafności

Podobnie jak w przypadku analizy rzetelności, po zaprognozowaniu wyników na inne skale otrzymujemy pewne ich wartości (kolumna Y) oraz przedziały ufności, w których wyniki te się znajdują. W tym miejscu także określamy interesujące nas wartości nasilenia cech (kolumna Yc), względem których określamy prawdopodobieństwo ich wystąpienia (kolumna p/Yc). Interesują nas także wyniki większe bądź równe 5%, względem których możemy być pewni, gdyż są to wyniki istotne statystycznie.

Wnioski z analizy rzetelności i trafności

Analiza wykazała, że pomimo otrzymania w większości wyników przeciętnych w pierwotnych testach, to możemy mieć pewność, że otrzymałaby osoba w nich wyniki przez nas oczekiwane. Podobnie też byłoby w innych testach, na które uzyskane przez nią wyniki prognozowaliśmy. Interpretacja wyników uzyskanych w analizie trafności byłaby w tym miejscu zbyt obszerna, jednakże wystarczy spojrzeć w tabelę, by nawet intuicyjnie odczytać jej wyniki.